TỔNG QUAN VỀ TỰ NHIÊN CÔN ĐẢO
Bình yên Côn Đảo (ảnh sưu tầm)
- Nằm ở phía Đông-Nam của biển Đông (Việt Nam), cách Vũng Tàu 97 hải lý, Sông Hậu (Cần Thơ) 54 hải lý và thành phố Hồ Chí Minh 120 hải lý, Côn Đảo là tên gọi 1 quần đảo bao gồm 16 đảo lớn nhỏ với tổng diện tích 76km vuông (trong đó lớn nhất là đảo Côn Sơn, có diện tích 51km2).
- Sử Việt trước thế kỷ 20 thường gọi đảo Côn Sơn là đảo Côn Lôn hoặc Côn Nôn. Tên gọi cũ trong các văn bản tiếng Anh hay tiếng Pháp cho quần đảo này là Poulo Condor. Có lẽ chính vì tên gọi này mà khi người Việt đọc trại ra thì cái tên Côn Đảo xuất hiện.
- Nhìn trên bản đồ, đảo Côn Sơn giống như một chú gấu vươn mình ra biển Đông. Côn Đảo nổi tiếng với nhiều bãi biển đẹp, nước biển trong xanh và bờ cát dài… được che mát bởi những hàng cây bàng cổ thụ. Côn Đảo còn có vườn Quốc gia nổi tiếng với sự đa dạng sinh học, rừng nguyên sinh và thảm động thực vật phong phú, đa dạng với nhiều loài cá đủ màu bơi tung tăng bên những rạn san hô nhiều tầng, đầy màu sắc. Trong rừng có nhiều chủng loại sinh vật đặc hữu như phong lan, sóc đen, sóc đỏ dạ, chim rầm rì… Đặc biệt Côn Đảo là một trong hai nơi tại Việt Nam (bên cạnh Phú Quốc) có sự xuất hiện loài bò biển (Dugong). Ngoài ra tại Côn Đảo, du khách còn có thể thấy cá heo, các loại rùa biển (vích)...
Bản đồ Côn Đảo và các tuyến du lịch trên biển
Bình minh trên Côn Đảo
- Nằm trong vùng hoạt động của hai đới gió mùa, khí hậu Côn Đảo có tính nhiệt đới gió mùa rõ rệt. Côn Đảo có hai mùa trong năm: mùa khô (từ tháng 12 tới tháng 4 có gió mùa đông bắc) và mùa mưa (từ tháng 5 tới tháng 11 có gió Tây Nam). Lượng mưa hàng năm khoảng 2.100mm (cao nhất vào tháng 10) và nhiệt độ trung bình là 27 độ C.
- Trong quá khứ, Côn Đảo từng được biết đến như là nơi thử thách và nuôi dưỡng tinh thần cách mạng kiên cường của những nhà cách mạng, những người yêu nước Việt Nam với hệ thống nhà tù cùng các hình thức giam cầm, tra khảo nổi tiếng như chuồng bò, chuồng cọp, hầm xây lúa...qua hai thời kỳ kháng chiến. Ngày nay, Côn Đảo thật sự là một thiên đường để nghỉ dưỡng và khám phá.
- Đến với Côn Đảo là đến với địa danh được xem như một điểm son chói sáng nhưng cũng đầy bi hùng của lịch sự Việt Nam, là đến một thiên đường với thiên nhiên nhiên hoang sơ, biển xanh, cát trắng, với sự trù phú mà thiên nhiên ban tặng con người và cả với những người dân đảo hiếu khách, hiền lành, thân thiện khiến cho du khách cảm giác như là nhà của mình khi đặt chân đến đây.
Câu cá Côn Đảo (Ảnh: Bách Tùng Việt)
LƯỢC SỬ CÔN ĐẢO
- Nằm ở vị trí thuận lợi trên con đường hàng hải quốc tế nối liền châu Á và châu Âu nên Côn Đảo được biết đến từ rất sớm. Các tài liệu nghiên cứu chỉ ra rằng từ năm 1294, đoàn thuyền của nhà hàng hải và thám hiểm nổi tiếng người Ý là Marco Polo đã đến Côn Đảo tránh bão trong một chuyến hải trình từ Trung Hoa về nước.
- Từ thế kỷ 15 đến thế kỷ 16 có rất nhiều đoàn du hành của châu Âu ghé qua thăm Côn Đảo.
- Cuối thế kỷ 17 và đầu thế kỷ 18 các nhà tư bản Anh, Pháp đã bắt đầu để ý đến các nước phương Đông. Nhiều lần các công ty của Anh, Pháp cho người tới Côn Đảo điều tra, dò xét tình hình mọi mặt với dụng ý xâm chiếm Côn Đảo.
- Năm 1702 (năm thứ 12 đời Chúa Nguyễn Phúc Chu), Công ty Đông-Ấn của Anh đổ quân lên Côn Đảo xây dựng pháo đài và cột cờ.
- Ba năm sau, ngày 3 tháng 2 năm 1705, xảy ra cuộc nổi dậy của người Mã Lai (lính đánh thuê của chính quyền Anh), đoàn quân Anh phải rời bỏ Côn Đảo.
- Ngày 28 tháng 11 năm 1783, Pigneau de Béhaine (Bá Đa Lộc), trong chuyến đem hoàng tử Cảnh và vương ấn của Chúa Nguyễn Ánh về Pháp, đã tự đứng ra đại diện cho Nguyễn Ánh để ký với Bá tước De Mantmarin, đại diện cho vua Louis XVI của Pháp, Hiệp ước Versailles. Đó là văn kiện đầu tiên của nhà Nguyễn nhượng cho Pháp chủ quyền cửa biển Đà Nẵng và quần đảo Côn Lôn. Để đổi lại Pháp giúp Nguyễn Ánh 4 tàu chiến, 1200 lính, 200 pháo thủ, 250 người lính Phi để chống lại nhà Tây Sơn.
- Tương truyền, trong đợt thứ 3 bị Tây Sơn truy sát Nguyễn Ánh đã trốn ra Côn Lôn và sống ẩn dật mấy tháng ở đây. Vì thế hiện nay ở đảo Côn Sơn có một ngọn núi cao gọi là núi Chúa; đền thờ thứ phi của Nguyễn Ánh là Hoàng Phi Yến ở làng An Hải và Miếu Cậu thờ Hoàng tử Cải con của thứ phi Hoàng Phi Yến tại làng Cỏ Ống.
- Ngày 1 tháng 9 năm 1858, Pháp tấn công Đà Nẵng chiếm đóng bán đảo Sơn Trà, chuẩn bị đánh Huế.
- Tháng 4 năm 1861, Pháp đánh chiếm Định Tường. Chính trong thời gian này, Pháp khẩn cấp đặt vấn đề chiếm đóng Côn Đảo vì sợ Anh chiếm mất vị trí chiến lược quan trọng này.
- 10 giờ sáng ngày 28 tháng 11 năm 1861, Bonard (thủy sư đô đốc Pháp) hạ lệnh cho chiến hạm Norzagaray đến xâm chiếm Côn Lôn. Trung úy Hải quân Pháp Lespès Sebastien Nicolas Joachim lập biên bản: "Tuyên cáo chủ quyền" của Pháp tại Côn Đảo.
Hình ảnh cầu tàu 914 ở Côn Đảo xưa (Ảnh sưu tầm từ internet)
- Ngày 14 tháng 1 năm 1862 chiếc tàu chở hàng mang tên Nievre chở một số nhân viên ra đảo, họ có nhiệm vụ tìm vị trí thuận lợi dựng tạm hải đăng Côn Đảo nhằm chống chế nếu có nước nào phản kháng hành động tuyên bố chủ quyền.
- Chưa đầy một tháng sau, ngày 1 tháng 2 năm 1862 Bonard ký quyết định thành lập nhà tù Côn Đảo và từ đó biến Côn Lôn thành nơi giam giữ những người tù chính trị Việt Nam với hệ thống nhà tù và các hình thức tra khảo nổi tiếng, kéo dài hơn 100 năm dưới hai thời kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ.
- Cũng tại Côn Đảo, theo lời mời của Louis Jacquet, Giám đốc nhà ngục Poulo-Condore và của Armand Rousseau, Toàn quyền Đông Dương khi ấy, nhà soạn nhạc vĩ đại người Pháp là Camille Saint Saens đã hoàn thành 3 chương cuối của vở nhạc kịch bất hủ Brunehilda vào tháng 3 năm 1895. Ngôi nhà mà ông lưu trú khi ở Côn Đảo lúc đó có tên là Nhà khách (Maisson de passanger) hay Công quán thời Mỹ hiện giờ là nhà lưu niệm mang tên ông.
- Ngày 1 tháng 5 năm 1975, Côn Đảo được giải phóng dưới sự tiếp quản của Mặt trận Dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam và được xem là 1 tỉnh với tên gọi Côn Đảo trong quản lý hành chính. Tuy nhiên đến tháng 9 năm 1976, tỉnh Côn Đảo bị giải thể, Côn Đảo trở thành 1 huyện trực thuộc thành phố Hồ Chí Minh.
- Từ năm 1977 đến tháng 10 năm 1991, Côn Đảo nhiều lần bị thay đổi về mặt quản lý hành chính. Từ tháng 10 năm 1991, Côn Đảo trở về với tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu với tư cách là 1 huyện đảo.
TỔNG QUAN VỀ KINH TẾ - XÃ HỘI CÔN ĐẢO
- Là một huyện đảo cách xa đất liền với diện tích và qui mô dân số nhỏ nên Côn Đảo tổ chức chính quyền theo kiểu một cấp và 1 cửa tập trung. Việc quản lý hành chính thông qua các cơ quan chức năng của huyện và trực tiếp xuống địa bàn dân cư, không thông qua các cấp trung gian phường, xã như thường thấy trong đất liền.
- Dân số toàn đảo khoảng 6.000 người (tính đến cuối năm 2010, không kể dạng tạm trú), được chia thành 10 khu dân cư rải rác trên đảo.
- Do Côn Đảo không có bất cứ con sông nào nên việc cung cấp nước sinh hoạt của đảo phụ thuộc vào hai hồ nước ngọt: hồ An Hải và hồ Quang Trung. Chuẩn bị cho nhu cầu tăng cao về nước sinh hoạt, chính quyền huyện Côn Đảo đang triển khai nhiều dự án chứa và cung cấp nước sạch cho đảo như xây dựng trạm chứa và phân phối nước tại khu vực dốc Ông Tổng, thi công hồ chứa Quang Trung 2...
Vẻ đẹp hồ An Hải - Côn Đảo (Ảnh: sưu tầm từ internet)
- Lưới điện trên đảo phủ tương đối rộng khắp, tuy nhiên do điều kiện cách trở về mặt địa lý nên Côn Đảo không sử dụng hệ thống điện lưới quốc gia. Nguồn điện trên đảo được cung cấp bởi 2 nhà máy điện chạy bằng dầu diesel, một đặt ở trung tâm thị trấn và một đặt tại An Hội. Điều đó đảm bảo nguồn điện tại Côn Đảo tương đối ổn định, không bị mất điện thường xuyên như trong đất liền. Tuy nhiên điều này lại là một vấn đề lớn đối với các cơ sở kinh doanh có nhu cầu sử dụng điện nhiều; đó là khả năng cung cấp của nhà máy điện trên đảo không đủ. Ví dụ như Six Senses resort phải chủ động nguồn điện cho mình với máy phát điện công suất cao. Điều đó làm tăng chi phí vận hành của doanh nghiệp.
- Hệ thống điện và nước tại Côn Đảo trực thuộc sự quản lý của chính quyền sở tại (cụ thể là UBND huyện) chứ không trực thuộc ngành dọc từ Trung ương như trong đất liền.
- Do diện tích nhỏ, địa hình phổ biến là núi nên hệ thống hạ tầng giao thông trên đảo được tổ chức đơn giản và có chất lượng tương đối tốt. Trục đường chính của đảo nối liền từ sân bay Cỏ Ống, đi ngang thị trấn Côn Đảo và chạy đến bến Đầm thì kết thúc với chiều dài gần 25km. Ở thị trấn thì hệ thống giao thông mới tương đối phát triển với nhiều trục đường nối liền các khu dân cư trong thị trấn; còn tại các khu vực khác thỉnh thoảng du khách mới bắt gặp một đường ngang nối liền với khu dân cư xa xôi nào đó.
- Tại Côn Đảo, phương tiện giao thông công cộng không phát triển, việc đi lại của dân đảo hoàn toàn phụ thuộc vào xe gắn máy cá nhân. Đối với du khách thì phương tiện chủ yếu là các xe vận chuyển khách du lịch (phổ biến nhất là xe 15 chổ ngồi, có một vài xe 29 và 34 chổ) của các doanh nghiệp kinh doanh du lịch và cá nhân trên đảo. Ở đây không có xe bus. Mùa hè năm 2012, dịch vụ taxi của Petrolimex đã chính thức hoạt động tại đảo, tuy nhiên số lượng xe kinh doanh vẫn rất hạn chế.
Một đoạn đường Cỏ Ống chụp từ trên cao (Ảnh: sưu tầm)
- Côn Đảo đã được phủ sóng điện thoại và chất lượng sử dụng rất tốt. Hiện có 4 mạng điện thoại di động phủ sóng là Vinaphone, Mobifone, Viettel và VietNam Mobile, ngoài ra có mạng cố định không dây của Viettel và VNPT. Cuối tháng 8/2007 Côn Đảo đã kết nối Internet tốc độ cao ASDL. Ngoài ra, Côn Đảo còn có đài phát thanh và truyền hình.
- Hoạt động kinh tế chính của đảo là ngành ngư nghiệp (đánh bắt xa và gần bờ) và ngành hỗ trợ đánh bắt vì Bà Rịa Vũng Tàu là một ngư trường lớn. Những năm gần đây, khi du lịch phát triển thì ngành dịch vụ du lịch cũng đóng góp phần lớn vào sự phát triển kinh tế của đảo, giải quyết việc làm cho một bộ phận dân cư địa phương.
- Do là một đảo nằm cách xa đất liền, địa hình là chủ yếu là đồi núi nên toàn bộ nhu yếu phẩm phục vụ đời sống hàng ngày của dân địa phương và du khách đều phải mang từ đất liền ra. Vì vậy giá cả sinh hoạt trên đảo luôn cao hơn trong đất liền.
- Vấn đề an ninh trật tự trên đảo tương đối tốt do địa hình mang tính cô lập và qui mô dân số nhỏ nên việc quản lý địa bàn tương đối dễ dàng. Tại Côn Đảo, du khách có thể đi dạo trên những con đường vắng vẻ mà không lo sợ về tai nạn giao thông hay nạn cướp giật, mất trộm. Cũng ở Côn Đảo, bạn sẽ dễ dàng nhìn thấy cảnh xe gắn máy dựng đầy ngoài sân hay ngoài đường vào buổi tối do dân đảo không muốn cất vào nhà khi đi ngủ.
Bãi biển Đầm Trầu ở Côn Đảo (Ảnh: sưu tầm)
- Thị trấn Côn Đảo nằm trên một thung lũng hình bán nguyệt ở tọa độ 106°36′10″ kinh độ Đông và 8°40′57″ vĩ độ Bắc. Cao độ trung bình khoảng là 3m so với mực nước biển, chiều dài từ 8 đến 10 km và chiều rộng từ 2 đến 3 km. Với một mặt trông ra biển (Vịnh Đông Nam), ba mặt còn lại vây quanh là núi, thị trấn Côn Đảo là nơi tập trung toàn bộ đời sống kinh tế, chính trị, xã hội của cả quần đảo. Thị trấn Côn Đảo nằm ở khoảng giữa của sân bay Cỏ Ống và cảng Bến Đầm, tập trung nhiều dân cư, các khu resort nghỉ dưỡng phục vụ du khách và các cơ quan hành chính của huyện Côn Đảo.
- Giao thông đến và đi khỏi Côn Đảo bao gồm 2 phương tiện:
Đường biển Từ Cảng Cát Lỡ - Vũng Tàu có thể đi đến Côn Đảo bằng tàu Côn Đảo 9 và Côn Đảo 10, đây là 2 tàu chở khách và hàng hóa gọn nhẹ, đối với các mặt hàng có số lượng và khối lượng lớn như ô tô, vật liệu xây dựng...phải vận chuyển bằng tàu hàng với thời gian chậm hơn nhiều. Lịch tàu chạy được cập nhật theo tháng và không thông báo hủy chuyển trước, tất cả phụ thuộc vào điều kiện thời tiết . Thời gian đi từ Vũng Tàu đến Côn Đảo hay ngược lại khoảng 12 tiếng cho quãng đường 97 hải lý. Hiện tại chưa có tàu cao tốc khai thác tuyến này . Cuộc sống người dân đảo phụ thuộc nhiều vào những chuyến tàu, nhất là trong những ngày gió bão tàu không chạy thì hàng hóa không ra được đảo, Côn Đảo có thể rơi vào tình trạng thiếu lương thực, mọi sinh hoạt đều bị ảnh hưởng .
Đường hàng không: Bạn có thể bay đến Côn Đảo bằng máy bay của hãng Vasco (bay tuyến TP. HCM - Côn Đảo và Cần Thơ - Côn Đảo). Hãng khai thác hai đường bay này bằng máy bay phản lực cánh quạt ATR72-500 (khoảng 60 ghế/chuyến) với hành trình khoảng 45' - 60'.
DU LỊCH CÔN ĐẢO
- Côn Đảo là 1 trong 21 khu du lịch quốc gia của Việt Nam. Với hệ thống di tích lịch sử cấp quốc gia cùng cảnh quan thiên nhiên hoang sơ, những bãi tắm tuyệt đẹp, làn nước trong xanh mát lạnh, bãi cát dài phẳng mịn, không gian thanh bình và môi trường tự nhiên trong lành, Côn Đảo được nhiều du khách đánh giá là thiên đường của nghỉ dưỡng và khám phá thiên nhiên (rừng và biển).
Máy bay hạ cánh nhìn từ Đầm Trầu - Côn Đảo (Ảnh sưu tầm từ internet)
- Ngoài ra Côn Đảo còn có rừng nguyên sinh và biển được bảo tồn nghiêm ngặt, nổi tiếng về sự đa dạng sinh học. Đây không chỉ là nơi nghiên cứu của các nhà khoa học mà còn là nơi thích hợp để du khách đến du lịch, khám phá hay học tập với các chương trình du lịch sinh thái.
- Ngoài hệ thống di tích lịch sử nhà tù tại trung tâm thị trấn và nghĩa trang Hàng Dương, du khách khi đến với Côn Đảo khó lòng bỏ qua các địa danh như bãi Đầm Trầu, bãi Nhát, mũi Cá Mập, đỉnh Tình Yêu, hòn Bảy Cạnh, hòn Tài, chùa núi Một...
- Năm 2011, Côn Đảo được tạp chí du lịch nổi tiếng thế giới Lonely Planet (Anh) bầu chọn là "Một trong 10 hòn đảo bí ẩn và tốt nhất thế giới". Nơi đây cũng được vinh dự đón tiếp đại gia đình của hai minh tinh màn bạc nối tiếng Hollywood là Angelina Jolie - Brad Pitt chọn làm nơi đến cho kỳ nghỉ khi đặt chân tới Việt Nam vào tháng 11 năm 2011.
BACH TUNG VIET Travel
(Tổng hợp từ nhiều nguồn)